Zümre Sistemi
Miras bırakanın ölümü ile terekenin paylaşılması sırasında iki çeşit mirasçı karşımıza çıkmaktadır. Bunlar yasal(kanuni) mirasçılar ile atanmış mirasçılardır.Yasal mirasçılık sıfatı kanundan doğmaktadır. Belirli bir kan bağının olması sebebiyle o kişinin ölen kişinin terekesi üzerinde hak sahibi olduğu kabul edilmektedir.
Kimlerin kanuni mirasçı olabileceğinin düzenlenmesinde ise birbirinden farklı sistemler kabul edilmiştir. Bunlar; Fert sistemi, sınıf sistemi ve zümre sistemidir. Bu makalemizde size zümre sistemine göre yasal mirasçılığın nasıl olduğunu anlatacağız.
Türk Hukukunda zümre denildiğinde zümre başı kimse ile onun altsoyu anlaşılmaktadır. Yeni Medeni Kanunumuzda da üç mirasçı zümresi bulunduğu kabul edilmektedir.
Birinci Zümre: Birinci zümre miras bırakanın alt soyudur. Bu halde ölen bir kişinin çocukları zümre mirasçılar olacaktır.
İkinci Zümre:İkinci zümre ise miras bırakanın ana babası ile onların altsoyudur. Bu halde bir kişinin anne babası ile onların altsoyu olan kişiler yani kardeşleri ile altsoyu ikinci zümre mirasçılar olacaktır.
Üçüncü Zümre: Üçüncü zümre mirasçılar ise zümre sistemindeki ana prensip olan aşağı ve yana doğru sınırsız olmak şartıyla miras bırakanın büyük ana ve babası ile onların altsoyudur.
Zümre sisteminin belirli ana prensipleri bulunmaktadır. Bu prensiplere göre;
Mirasçı olabilmek için bir zümreye dahil olunmak zorundadır. Burada gerekli olan ise “hukuki hısımlık”tır. Yani sadece kan bağı yeterli değildir. Örneğin evlilik birliği dışında doğan bir çocuk babasına sadece “kan bağı” olduğu gerekçesi ile mirasçı olamayacaktır. Burada kanunen bir bağın kurulması da aranmaktadır. Bu sebeple babanın çocuğunu tanıması, babalık davası şart görülmektedir. Ancak baba ile çocuk arasında hukuken bir bağ kurulması halinde çocuk babasının mirasçısı olabilecek ve bu halde bir zümreye dahil olabilecektir.
Bir önceki zümredeki mirasçının varlığı bir diğer zümredeki mirasçının mirasçılığını engelleyecektir. Örneğin birinci zümredeki altsoyun yaşıyor olması ve mirasçılık sıfatına haiz olması halinde ikinci zümredeki mirasçılar mirastan pay alamayacaktır. Çünkü bir üst zümredeki tek bir mirasçının varlığı dahi bir sonraki zümredeki mirasçıların mirasçılık haklarını ortadan kaldırır, onların mirasa çağrılmasını engeller.
Aynı zümre içindeki ön sıradaki mirasçılar bir sonraki sıradaki mirasçıların miras payını engeller. Örneğin bir kişinin ölümünde çocuğu ve torunu sağ ise bu mirastan sadece çocuğu pay alabilecektir. Miras bırakanın torunu aynı zümre içindeki üst soyunun varlığı sebebiyle mirastan pay alamayacaktır.
Kimlerin kanuni mirasçı olabileceğinin düzenlenmesinde ise birbirinden farklı sistemler kabul edilmiştir.
Zümre başları ile kök başlarının önceliği bulunmaktadır. Zümre başları ve kök başları hayatta olduğu sürece onların altsoyu mirastan pay alamayacaklardır. Kök ise, bir zümre içinde zümre başından sonra gelen çocuklarının altsoyu ile birlikte oluşturduğu zümreden daha küçük birimlerdir.
Zümre başları ile kök başları miras bırakanın terekesini eşit olarak paylaşırlar. Aynı zümre ve köklerdeki aynı derecedekiler mirasta eşit paylara sahiptirler.
Ana ve baba kural olarak mirasta eşit paya sahiptirler. Ancak miras bırakan alt soydan önce ana ya da babadan birisi ölmüşse o kişinin payı miras bırakandan önce ölen kişinin altsoyuna geçer.
Yarım kan hısımlığı söz konusu olması halinde bu kişi de zümre mirasçıları içerisine dahil edilecektir. Yarım kan hısımlığı zümreye dahil olmakta bir engel teşkil etmez. Yarım kan hısımlığına ise miras bırakan ölürken evli olduğu değil, başka bir kişiden sahip olduğu ve aralarında hukuken de hısımlığın kurulmuş olduğu çocuk örnek verilebilecektir.